ارزن انواع مختلفی دارد که دو نوع آن از همه معروفتر و علاوه بر مصرف خوراکی، در طب سنتی نیز کاربرد دارند. یک نوع آن ارزن دانهدرشت و نوع دیگر ارزان دانهریز میباشد. در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به ارزن دانه درشت (ارزن معمولی) اشارهشده است.
نام علمی: Panicum italicum
نام فرانسوی: Petit millet
نام انگلیسی: Spiked millet
نامهای دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، گاورس، جاورس و دخن ریز عنوان شده است.
تیره گیاه: گندمیان Gramineae
نوع گیاه: بوته
مشخصات ظاهری: گیاهی است یکساله با ساقهای افراشته به ارتفاع حدود ۸۰ سانتیمتر و برگهای آن سبز، دراز نوک، تیز، بدون دم برگ و در آغوش میباشند. میوههای آن در اطراف انتهای محور گلدهنده، به صورت خوشه مرکب و متراکم و دانههای آن ریز، مسطح و به رنگهای سفید کاهی، سفید مایل به زرد، زرد مایل به قرمز و براق میباشند. در ضمن در مواردی، دانهها رنگهای مختلف دیگری نیز دارند.
طبیعت دانه: طبق نظر حکمای طب سنتی، طبیعت آن سرد و خشک است.
رویش جغرافیایی: در اغلب کشورها و در ایران بیشتر در استانهای آذربایجان، مازندران، یزد، فارس، لرستان و جنوب شرقی بلوچستان کاشت میشود.
ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در دانه: یک گلوکوزید سمی، آلکالویید روغنی، لیزین، هیستیدین، آرژی نین، آمیلاز و ویتامینهای A B C در آن مشخص شده است.
بخش مورد استفاده: دانه (ارزن)
نحوه مصرف: معمولاً ارزن را به صورت پخته و یا به روشهای مختلف دیگر استفاده میکنند.
خواص درمانی: تصفیهکننده خون، تسکیندهنده روماتیسم، کاهنده چربی، ضد تب، دفعکننده سنگ مثانه، ادرارآور، نرمکننده سینه و خلطآور، مولد اسپرم و تقویتکننده نیروی جنسی، کاهنده فشار خون، ضد دلپیچه، ضد اسهال خونی، قابض، چاقکننده و التیامبخش زخمهای بدن میباشد. در ضمن برای بواسیر و سوزاک نیز مفید است و اگر به صورت حلوا پخته شود، برای رفع خونریزیهای زنانگی بسیار مؤثر است.
تذکر: زیادهروی در مصرف ارزن سبب ایجاد نفخ، افزایش اسید اوریک، بروز ناراحتیهای معده و تصلب شرایین شده، خون را کثیف کرده و انسداد مجاری عروقی به وجود میآورد. در ضمن استفاده از آن برای خانمهای باردار ممنوع است، زیرا سبب سقط جنین میشود.
منابع و مآخذ:
- گیاهان دارویی (دکتر زرگری، علی)
- معارف گیاهی (میرحیدر، حسین)
- شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران (دکتر مظفریان، ولیالله)
- مرجع کامل گیاهان دارویی و معطر (مهندس فرزاد، محمدعلی)
- شفا (دکتر رجحان، محمدصادق)
- خوردنیهای شفابخش و مضرات آنها (نعیمی، محمدحسن)
- از سیر تا پیاز (دکتر پورعبدالله، عبدالله)
- آلوئهورا گیاه هزار درمان (مهندس موسوی، فخرالسادات / استکی، معصومه)
- اسرار گیاهان دارویی (حاجی شریفی، احمد)
- گیاهان معجزهگر (دکتر خوشبین، سهراب)
- سیاهدانه، دانه شفابخش (نویمایر، یوزف)
- اطلس مصور گیاهان دارویی (کیانی، کاظم)
- فرهنگ جامع کلینیکی گیاهان دارویی (دکتر اکبرزاده پاشا، حجتالله)
- گزیده گیاهان دارویی (دکتر صمصام شریعت، سید هادی)
- خواص طبیعی میوهها و سبزیجات (دکتر آذر، ماهیار / دکتر اصلانآبادی، سعید / دکتر اصلانآبادی، ناصر / دکتر امام، مهدی / دکتر پادراد، سوزان / دکتر حسینپناه، رامین / دکتر ساداتیان، سید اصغر / خلاصی، مرجان / دکتر علویان، سید موید / دکتر فلسفی، حمیده / دکتر قاضیزاده، شیرین / دکتر لسان پزشکی، محبوب / دکتر هاشمی، سونیا)
- فرهنگ مصور گیاهان دارویی (رحیمینیا، مصطفی)
- طب الصمصام (صانعی، صمصام)
- گیاهان دارویی شاخص در پزشکی و صنایع (دکتر قاسمی دهکردی، نصرالله)
- دایره المعارف گیاهان دارویی (دکتر کرمعلی، جواد)
- گیاهان دارویی (ولاگ، ژان / استودولا، ژیری)
- گیاهان دارویی و نحوه و کاربرد آنها (استاد خسروی، سید مهدی)
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.